Календар акції «Вісла»


Календар акції «Вісла»
Календар акції «Вісла»
По більш чим 60 роках акція „Вісла” і сьогодні примушує нас вертатися думками до подій здавалось би історичних, минулих. До того вигнання підходимо з жалем, емоціями, бо то гоїть нашу зранену людську гідність, але чи зможе рекомпенсувати ту велику несправедливість?


Друкуємо календар депортації „resztek ukrainskich” як акції запланованої ще до вбивства генерала Свєрчевского….




31 січня 1947 р. - голова Воєвідського комітету безпеки в Ряшеві полковник Іґнаци Вєлічко видає наказ провести облік українського населення та території Ряшівського воєвідства.

5 лютого - польський Сейм проголошує Закон про амністію для членів підпілля на час від 22 лютого до 25 квітня 1947 р. Амністія не обіймає ОУН і УПА. Як заявлено під час сеймових переговорів: „Przebaczenie i darowanie kary dla czlonkow UPA bylo by zupelnie niezgodne z naszym elementarnym poczuciem obowiazku wobec Panstwa», а також «godziloby w najbardziej zywotne interesy narodu”.

14 лютого - новоторгський староста Лєх Лея звертається до краківського воєводи з проханням виселити лемків. Пояснює це потребою «...stworzenia panstwa jednolitego pod wzgledem narodowo sciowym. (...) Aby stworzyc graniczne powiaty czysto polskimi, co lezy zreszta w interesie panstwa, i aby usunac kwestie Lemkow z zagadnien polityki polskiej, wskazanym by bylo przesiedlenie Lemkow wglab Polski”.

20 лютого - заступник начальника Генерального штабу Польського війська генерал Стефан Моссор у звіті міністру національної оборони і голові Державної комісії безпеки представляє список українців з 12 повітів Ряшівського воєвідства і проект їх виселення. «Przy rozwazaniu sytuacji na terenie calego Okregu Krakowskiego nasunal sie problem resztek ukrainskich. Wiele jednostek, a na wet rodzin ukrainskich ukrylo sie w lasach lub miejscowosciach pogranicznych na terenie Czechoslowacji i wrocilo potem do swoich siedzib stanowiac bazy dla band UPA i niebezpieczenstwo wszelkiej irredenty na przyszlosc. Poniewaz Zwiazek Radziecki nie przyjmuje juz obecnie tych ludzi, wydaje sie rzecza konieczna, aby na wiosne przeprowadzic ener giczna akcje przesiedlenia tych ludzi pojedynczymi rodzinami w rozpro szeniu na calych Ziemiach Odzyskanych, gdzie szybko sie zasymiluja”.

25 лютого - голова Воєвідської комісії безпеки в Ряшеві полковник Вєлічко пропонує виселити українців: „Konieczne jest doprowadze nie do zupelnego konca akcji wysiedlania, zaczetej w 1945 r. Jesli obec nie nie ma moznosci przekazania tych Ukraincow do ZSRR, to trzeba ich skierowac na zachod i osiedlic w rozproszeniu, aby uniemozliwic szkodliwa dzialalnosc. Sprawa byla omawiana z wojewoda, ktory wysta pi z odpowiednim wnioskiem do wladz centralnych”.

6 березня - з пропозицією виселення лемків виступає до Державної комісії безпеки командир Краківської округи ген. Вєнцковський. «Byloby pozadanym, aby wystapic z wnioskiem do rzadu o spowodowanie przesiedlenia pozostalych jeszcze w pow. Nowy Sacz „Lemkow” na teren Ziem Odzyskanych».

27 березня - на засіданні Державної комісії безпеки обговоре но пропозицію виселення українців. Прийнято постанову, щоб міністр державної безпеки генерал Радкевич «Sprawy dotyczace wysie dlenia Ukraincow z woj.rzeszowskiego» представив на засіданні Політбюро Центрального комітету Польської робітничої партії.

27 березня - у секретному рапорті Оперативного відділу Генерального штабу Польського війська записано:
«Rozwiazanie zagadnienia ukrainskiego rozciagajacego sie na teren wojewodztwa rze szowskiego, lubelskiego i czesci krakowskiego jest sprawa nadzwyczaj wazna, decydujaca o wynikach dalszej walki z bandami UPA (...) Poniewaz ZSRR nie przyjmuje juz obecnie tych ludzi na swe tereny, wydaje sie rzecza konieczna, aby przeprowadzic energiczna akcje przesiedlencza tych ludzi pojedynczymi rodzinami na teren Ziem Odzyskanych, gdzie moga sie szybko zasymilowac».

28 березня - у засідці гине ІІ віце-міністр національної оборони генерал Кароль Свєрчевський.

29 березня - постанова Політбюро ЦК ПРП: «W ramach akcji represyjnej wobec ludnosci ukrainskiej postanowiono: 1. W szybkim tempie przesiedlic Ukraincow i rodziny mieszane na tereny odzyskane (przede wszystkim Prusy pln.), nie tworzac zwartych grup i nie blizej niz 100 km od granicy».

29 березня - Політбюро повідомляє про свою постанову в справі виселення українців посла СРСР у Варшаві Віктора Лебедєва.

30 березня - Воєвідський комітет безпеки в Ряшеві приймає постанову про виселення і «wprowadzenie obozow koncentracyjnych dla Ukraincow, ktorzy szkodza, Panstwu».

11 квітня - постановою Політбюро з завданням проведення «akcji ukrainskiej» твориться штаб оперативної групи, яку очолює генерал Моссор.

11 квітня - рапорт Оперативного відділу Генерального штабу Польського війська у справі генерала Свєрчевського:
«Przynaleznosci organizacyjnej bandy, ktora dokonala napadu, nie mozna ustalic, gdyz nikogo z uczestnikow nie zlapano. (...) Nie wykluczone, ze general w swojej podrozy byl sledzony przez caly czas przez elementy dywersyjne sposrod elementow reakcyjnych Polski Centralnej i zamach byl przez nie organizowany wlasnie w takim terenie, gdzie podejrzenie obciazy Ukra incow. Uwazam za swoj obowiazek podanie tego przypuszczenia, azeby organy przeznaczone do przeprowadzenia szczegolowego sledztwa nie sugerowaly sie, ze zbrodni dokonali faszysci ukrainscy i tylko wsrod nich poszukiwali sprawcow».

16 квітня - на засіданні Державної комісії безпеки представлено проект організації «Akcji specjalnej „Wschod”, згодом переіменованої на Аkcja «Wisla», який починався від речення:
«Rozwiazac ostatecznie problem ukrainski w Polsce. W tym celu: a) Przepro wadzic w porozumieniu z Panstwowym Urzedem Repatriacyjnym ewa kuacje z poludniowego i wschodniego pasa granicznego wszystkich osob narodowosci ukrainskiej na ziemie polnocno-zachodnie, osiedlajac je tam w mozliwie najrzadszym rozproszeniu, b) Ewakuacja beda objete wszystkie odcienie narodowosci ukrainskiej z Lemkami wlacznie (...)».

17 квітня - звіт спеціальної комісії Міністерства безпеки і оборони в справі вбивства генерала Свєрчевського: «W wyniku dotad przeprowadzonych operacji nie ujeto nikogo ze sprawcow napadu, dokonanego w dniu 28 marca 1947 r. W zwiazku z powyzszym, jak na skutek calkowitego braku agentury w podziemiu, w obecnym stanie sprawy wykluczone jest scisle ustalenie przestepcow, podloza prze stepstwa, jak rowniez inspiratorow i organizatorow zabojstwa gen. Swierczewskiego».

18 квітня - Посол Польщі в Москві повідомляє міністра закордонних справ СРСР про акцію «Вісла».

20 квітня - план дій Оперативної групи «Вісла»: «Przystapic niezwlocznie do ustalenia i rozpracowania inteligencji ukrainskiej, kleru ukrainskiego, ktorzy sa glownym motorem dzialalnosci ukrainskiego podziemia. Sporzadzic dokladne spisy dla calkowitego wysiedlenia jej».

22 квітня - інструкція командування Оперативної групи «Вісла» для командира конвою транспорту з виселеними українцями: «Nie dopuscic do kontaktow przesiedlanych z ludnoscia z zewnatrz. (...) W czasie calej podrozy d-ca konwoju dopilnuje, aby wszystkie wagony z jednej strony byly na stale zamkniete. W czasie nocy natomiast, po wie czornym sprawdzeniu stanu poszczegolnych wagonow, wagony nalezy zamknac z obydwu stron».

22 квітня - у Сяноці починає «працювати» Військовий суд Оперативної групи «Вісла». Протягом трьох місяців засудив він 173 українців на смертну кару, 58 на довічне ув’язнення і 79 на кару до 15 років ув’язнення.

23 квітня - постанова Політбюро ЦК ПРП у справі ув’язнення «podejrzanych Ukraincow» у концтаборі в Явожні.

23 квітня - інструкція командування ОГ «Вісла» для командира виселенського відділу: «Celem umozliwienia im spokojnego zycia i pracy, unikniecia niepotrzebnych o.ar ludnosci cywilnej przy zwalczaniu bandytyzmu w rejonie wiosek i w samych wioskach, zarzadzeniem wladz naczelnych ludnosc zostaje przesiedlona na tereny odzyskane. Ktokolwiek z nieupowaznionych zostanie po wysiedleniu, bedzie uwazany za czlonka bandy i jako taki traktowany».

23 квітня - інструкція командування ОГ «Вісла» для коменданта полкового збірного пункту: «Pulkowy punkt zborny jest pierwszym etapem przesiedlenczym. Tu odbywa sie pierwsza selekcja przesiedlonych. Selekcja ma na celu wylowienie elementow wrogich i niepewnych».

23 квітня – з΄являється наказ для вояків перед їх виїздом на акцію «Вісла»: «Zolnierze! Spotkal nas ten zaszczyt niezmierny, ze idzemy walczyc o prawa ludu. Matki i dzieci placzace wzywaja o pomoc swych synow w wojsku, by polozyc kres dzialalnosci bandom faszystowskim spod znaku Ukrainskiej Powstanczej Armii zalozonej przez faszystow hitlerowskich i kierowanej przez oficerów SS».

24 квітня - з Варшави відправлено залізничним транспортом 15 тонн колючого дроту для побудови перехідних виселенських таборів.

24 квітня - згідно з наказом командира ОГ «Вісла» починаються масові арешти українців, запідозрюваних у співпраці з УПА.

28 квітня - о год. 4.00 над раном починається акція «Вісла».

28-29 квітня - на засіданні Пленарної Конференції єпископату Польщі Примас Польщі Кардинал Август Гльонд повідомляє, що Святіший Отець іменував його делегатом для Церков східного обряду в Польщі - Греко- Католицької і Вірменської. Просить польських владик, щоб з великою розсудливістю і гідністю ставилися до греко-католиків, щоб «nawet nie dawac pozorow, ze przyczyniaja sie do likwidacji Cerkwi». Просить також, щоб з українських церков не забирали іконостасів.

29 квітня - зі станції Куляшне від’їжджає перший транспорт з виселенцями. Це мешканці Должиці Сяніцького повіту.

1 травня - командування 9 Дивізії Польського війська повідомляє, що 1 травня в Перемишлі «w zwiazku z rozpoczeciem nabozenstw majowych w kosciele оо. Franciszkanow, jeden z ksiezy w swym kazaniu dal wyraz glebokiego wspolczucia z powodu wielkiego nieszczescia, jakie dotknelo „naszych braci,, (Ukraincow?), skazanych na skutek wysiedlenia na poniewierke i tulaczke; wzywal on wiernych do modlitw za dotknietych ta kleska ,,braci”».

9 травня - командування 7 Дивізії Польського війська повідомляє, що «Na stacjach zaladowczych ludnosc wysiedlona dziekowala wojsku za okazana jej pomoc i za dobre traktowanie. Wyjezdzajaca ludnosc smorzutnie maila wagony zielenia lub wywieszala bialo-czerwone choragiewki».

9 травня - з Освєнціма до концентраційного табору в Явожні прибуває перша група українців. В’язнем № 1 є Марія Баран, дочка Петра й Анни, нар. 10.III.1929 р. в Луковій Ліського повіту.

15 травня - краківський щоденник «Naprzod» повідомляє про акцію «Вісла». «Akcja ta z jednej strony przyczyni sie w pewnej mierze do ulatwienia zwalczania band UPA, z drugiej strony doprowadzi do calkowitego przyswojenia tego elementu przez dynamiczna polskosc Ziem Odzyskanych».

22 травня - у лісі біля Лішної Сяніцького повіту розстріляно у збірній екзекуції першу групу 19 українців, засуджених на смерть Військовим судом Оперативної групи «Вісла». Серед страчених була дівчина Розалія Мілько.

27 травня - таємна, вручну написана, інструкція головного прокурора Польського війська полк.овника Генрика Гольдера для Військового суду Оперативної групи «Вісла»: «Wyroki smierci wydane przez Sad Wojskowy Grupy „Wisla” niezwlocznie po ogloszeniu wyroku wykonywac. Powyzsze dotyczy jedynie „Upowcow”».

21 червня - у Любачові відбулася врочиста зміна назви вулиці Шашкевича на генерала Свєрчевського.

6 липня - наказ командування ОГ «Вісла» № 006 про створення спеціальних військових «Grup Kontrolnych», завданням яких є перевірити ще раз кожну виселену місцевість у пошуках українців: «Sprawdzic, czy na ich terenie nie pozostaly rodziny, wzglednie osoby, ktore winny byc wysiedlone, lub czy nie ma uciekinierow z transportow, ktorzy powrocili na swe stare miejsce zamieszkania. W razie stwierdzenia takich wypadkow, osoby te niezwlocznie wysiedlic i pod konwojem przekazac do najblizszych punktow zaladowczych».

15 липня - Державна комісія безпеки вирішує, щоб від 1 до 25 липня ОГ «Вісла» провела «kontrole terenow i oczyszczenie z pozostalych resztek».

16 липня - наказ № 0010 командира ОГ «Вісла» генерала Моссора про арешт і заслання в концтабір Явожно «Ukraincow, wysiedlonych i bezprawnie powracajacych».

19 липня - наказ № 063 командира 7 Дивізії Польського війська полковника Бобровського: «Wszystkich Ukraincow wysiedlonych, pojawiajacych sie na terenie odpowiedzialnosci Dywizji, celem przeprowadzenia zniw - aresztowac i oddac UB celem odeslania ich do obozow koncentracyjnych».

29 липня - закінчує свою діяльність Оперативна група «Вісла». Її завдання переймає Оперативна група Краківської округи.

Євген МІСИЛО
Джерело: http://www.lemkounion.com/Kwartalnik/3-57.pdf

Нет комментариев.